Zakładu Przemysłu Lniarskiego „Len”

Państwowe Zakłady Lniarskie „LEN”
w Kamiennej Górze

ex. Landeshütter Mechanische Leinenweberei A. G., Landeshüt in Schlessien

Dawna mechaniczna przędzalnia lnu w Kamiennej Górze należy do najstarszych zakładów włókienniczych na terenie Dolnego Śląska, jej początki sięgają stycznia 1841 r. Budowa fabryki była inicjatywą państwową, finansowaną w 50% ze środków Królewskiej Pruskiej Komisji Handlu Morskiego (Königlich Preussische Seehandlung). Pozostałe 50% wnieśli inwestorzy prywatni: kupcy Pohl, Hartmann i Merker z Kamiennej Góry oraz Ruffer z Wrocławia. Produkcja została uruchomiona w grudniu 1843 r.

Mechaniczna przędzalnia lnu w Kamiennej Górze miała być zakładem wzorcowym, upowszechniającym nowoczesne metody produkcji włókienniczej. W chwili uruchomienia zakład zatrudniał 300 pracowników oraz dysponował liczbą 4500 wrzecion. Od samego początku intencją założycieli było stworzenie zakładu wielowydziałowego, który oprócz produkcji przędzy lnianej miał również posiadać własną roszarnię, tkalnię i bielnik.

Zakład zlokalizowano na zachodnim skraju starego miasta, wzdłuż dzisiejszej ulicy Broniewskiego (ex. Schmiedeberger Straße), od zachodu opierając się o rzekę Bóbr. Mimo, że od czasu budowy dokonano szeregu istotnych zmian zarówno w konstrukcji jak i fasadach budynków tworzących zespół to jego pierwotna struktura przestrzenna wciąż jest czytelna. Mimo bezpośredniej lokalizacji przy rzecze Bóbr, w zakładzie od początku zastosowano napęd parowy, rezygnując z alternatywy w postaci koła wodnego (co jest charakterystyczne dla zakładu w Mysłakowicach).

W chwili przejęcia i nacjonalizacji w przędzalni znajdowało się 9260 wrzecion i 781 krosien tkackich, zatrudnienie wynosiło ok. 2200 osób. Proces upaństwowienia wiązał się również z centralizacją. W pierwszej kolejności, na poziomie lokalnym, przędzalnie w Kamiennej Górze połączono z tkalnią (ex. Mechanische Leinen und Baumwollen – Weberei und Appretur – Anstalt , J.Z. Hamburger), przędzalnia w Lubawce (ex. Flachsgarn Spinnerei und Weberei H&F. Wichard) oraz odzierarnie, roszarnie i punkty skupu w Starej Kamienicy, Marciszowie i Polkowicach. Powstałe w ten sposób Państwowe Zakłady Lniarskie LEN podporządkowane zostały Centralnemu Zarządowi Przemysłu Włókienniczego w Łodzi (Dyrekcja Włókien Łykowych). W tym czasie zakład zatrudniał blisko 5000 osób. Produkcja obejmowała włókna lniane, przędzę lnianą i konopną, produkcję tkanin lnianych i lniano-bawełnianych oraz konfekcjonowanie tkanin.

  • Widok przędzalni od strony frontowej

Zródła:

  1. Häfner B., Die konstruktive entwicklung im frühen spinnereibau Schlesiens, Karlsruhe 2005
  2. Die Königlich Preussische Seehandlung, ihr Wirken und die dagegen erhobenen Beschwerden, Berlin 1845
  3. Adreßbuch der Stadt und des Kreises Landeshut 1938, Landeshut i. Schl. 1938
  4. Archiwum Państwowe w Łodzi, 39/405/0/3/147
  5. Archiwum Państwowe we Wrocław o. Kamieniec Ząbkowicki, 84/956/0/1/82

Państwowe Zakłady Lniarskie LEN
Władysława Broniewskiego 26
58-400 Kamienna Góra